Σάββατο 4 Αυγούστου 2012

Βιταμίνη Η - Βιοτίνη



Η βιοτίνη (βιταμίνη Β7, βιταμίνη Η) ανήκει στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Η βιοτίνη συμμετέχει σε πλήθος μεταβολικών αντιδράσεων. Συμμετέχει στη σύνθεση των λιπαρών οξέων, τη γλυκονεογένεση, το μεταβολισμό των διακλαδισμένων λιπαρών οξέων και το μεταβολισμό της λευκίνης. Έχει καταχωρηθεί στην ομάδα των βιταμινών Β και είναι πλέον γνωστή με την ονομασία βιοτίνη

Πρόκειται για κρυσταλλική αζωτούχο οργανική ένωση διαλυτή στο νερό και την αλκοόλη αλλά αδιάλυτη στους άλλους οργανικούς διαλύτες. Είναι από τις πιο παλιές γνωστές βιταμίνες και απομονώθηκε στην αρχή σαν παράγοντας μικροβιακής αύξησης. Το 1927 υπήρξε η ανακάλυψη ότι η προσθήκη ωμού ασπραδιού σε μία θρεπτική δίαιτα μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Αυτό συμβαίνει γιατί το ασπράδι περιέχει μια πρωτεΐνη την αβιδίνη που εμποδίζει την αποτελεσματική δράση της βιοτίνης. Είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των λιπών. Πολύ μικρές ποσότητες χρειάζονται στην καθημερινή μας διατροφή, γιατί η βιοτίνη παράγεται στο έντερο από τα βακτηρίδια που αποτελούν τμήμα της χλωρίδας του εντέρου.

Η δράση της βιοτίνης οφείλεται στην ικανότητά της να δεσμεύει και να μεταφέρει το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα για πολλές αντιδράσεις σύνθεσης. Για το λόγο αυτό, αποτελεί συνένζυμο σε αντιδράσεις καρβοξυλίωσης, που καταλύονται από ένζυμα, που ονομάζονται καρβοξυλάσες.
  • Στη συνθεση των λιπαρών οξέων αποτελεί συνένζυμο του ενζύμου καρβοξυλάση του ακέτυλο-CoA που καταλύει τη μετατροπή του ακέτυλο-CoA σε μηλόνυλο-CoA.
  • Η βιοτίνη αποτελεί επίσης συνένζυμο της πυροσταφυλικής καρβοξυλάσης, ενός ενζύμου της γλυκονεογένεσης.
  • Η προπιόνυλο-CoA καρβοξυλάση καταλύει τη μετατροπή του προπιόνυλο-CoA σε S-μεθυλο-μηλόνυλο-CoA, στα πλαίσια του μεταβολισμού των διακλαδισμένων λιπαρών οξέων.
Τέλος, η μεθυλο-κρωτόνυλο-CoA καρβοξυλάση καταλύει τη μετατροπή του β-μεθυλο-κρωτόνυλο-CoA σε β-μεθυλο-γλουτακόνυλο-CoA, κατά τις αντιδράσεις μεταβολισμού της λευκίνης
Η βιοτίνη παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του δέρματος και των μαλλιών. Περιέχεται σε πολλα σκευάσματα καλλυντικών και σαμπουάν. Έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης και της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας. Η βιοτίνη, πιθανώς, συμμετέχει και στην παθογένεια του σακχαρώδους διαβήτη.

Η ανεπάρκεια βιοτίνης πολύ σπάνια μπορεί να συμβεί, διότι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ανέρχεται μόλις στα 0.25 mg και η συνήθης διατροφή περιέχει το ποσό αυτό της βιταμίνης. Σε άτομα που τρώνε ωμά αυγά για μεγάλες περιόδους μπορεί να παρατηρηθεί έλλειψη βιοτίνης, καθώς αυτή συνδέεται με την πρωτεΐνη του αυγού αβιδίνη και καθίσταται ανενεργής. Αντίθετα, στο μαγειρεμένο αυγό η αβιδίνη μετουσιώνεται και χάνει την ικανότητα σύνδεσής της με τη βιοτίνη.
Η έλλειψη της από τον οργανισμό είναι αρκετά σπάνια αλλά εάν συμβεί τότε προκαλεί στον άνθρωπο δερματίτιδα, γαστρεντερίτιδα, μυϊκούς πόνους, ανορεξία, εμετούς και νευρικές διαταραχές.
Η βιοτίνη είναι πολύ διαδεδομένη στα φυσικά προϊόντα και οι πλουσιότερες πηγές της είναι το μοσχαρίσιο συκώτι , τα φιστίκια , η σοκολάτα και τα αβγά. 

Τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης H στα 100γρ. περιέχουν:
Σίκαλη
330mg
Συκωτάκια πουλιών
210mg
Συκώτι αρνίσιο
130mg
Συκώτι μοσχαρίσιο
100mg
Βούτυρο
100mg
Συκώτι (μοσχ. γαλ.)
75mg
Μαγιά μπύρας
65mg

Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Η βιοτίνη παίζει σημαντικό ρόλο στις χημικές αντιδράσεις κατά τις οποίες γίνεται επεξεργασία λιπών και υδρογονανθράκων.

Αναγκαία ποσότητα ημερισίως: Επειδή τα βακτηρίδια του εντέρου καλύπτουν την ανάγκη μας σε βιοτίνη, κανείς δεν συνιστά τίποτα!

Συμπτώματα έλλειψης: Πιθανά είναι εξάνληση, πόνοι στους μύες, ανορεξία, εξανθήματα, τριχόπτωση και ναυτία.

Κίνδυνοι υπερδοσολογίας: : Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν γνωστοί κίνδυνοι από την υπερδοσολογία βιοτίνης.

Αντοχή: Το οξυγόνο δεν επηρεάζει τη βιοτίνη. Η υπεριώδης ακτινοβολία, αντίθετα, και τα ταγκιασμένα λίπη την καταστρέφουν. Στο ψήσιμο χάνεται το 70%.

Σημαντικό: Έλλειψη βιοτίνης μπορεί να προκληθεί εξαιτίας όλων των ασθενειών που διαταράσσουν την ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου.

Συμβουλή: Παρά τη μεγάλη του περιεκτηκότητα σε βιοτίνη, καλό είναι να μην τρώμε συκώτι, παρά μόνο μία φορά την εβδομάδα.

Βιοτίνη
Πηγές
Αυγά, συκώτι, μοσχάρι, δημητριακά
Που βοηθά
Μεταβολισμός λιπών και υδατανθράκων
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Διαταραχές στο μεταβολισμό υδατανθράκων και λιπών
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Τοξική σε μεγάλες δόσεις

ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Βιταμίνη C – Ασκορβικό οξύ


Απομονώθηκε από τα επινεφρίδια το 1928 από το βιοχημικό Ούγγρο νομπελίστα Άλμπερτ Ζεντ Γκιόργκι και αναγνωρίστηκε σαν παράγοντας θεραπείας του σκορβούτου το 1932. Η ονομασία της ασκορβικό οξύ προέρχεται από την έκφραση αντισκορβουτική βιταμίνη , δηλαδή τη βιταμίνη που θεραπεύει και προλαβαίνει το σκορβούτο. Eίναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη, απαραίτητη για το σχηματισμό του κολλαγόνου. Συμμετέχει σε διάφορες αντιδράσεις υδροξυλίωσης.

Το κολλαγόνο είναι η βασική δομική πρωτεΐνη του συνδετικού ιστού και απαντάται στα οστά, τα δόντια, τους χόνδρους, τους σύνδεσμους, τους τένοντες, το δέρμα και το τοίχωμα των αγγείων. Κολλαγόνο περιέχει και ο ουλώδης ιστός, ο ιστός, δηλαδή, που παράγεται κατά την επούλωση των τραυμάτων. Για το λόγο αυτό, η βιταμίνη C παίζει σημαντικότατο ρόλο στη διεργασία της επούλωσης. Συγκεκριμένα, είναι υπεύθυνη για την αντίδραση υδροξυλίωσης της προλίνης, που λαμβάνει χώρα στο μόριο του κολλαγόνου. Οι υδροξυλομάδες που προστίθενται είναι υπεύθυνες για τη ανάπτυξη πολλαπλών δεσμών υδρογόνου μεταξύ των αλυσίδων του προκολλαγόνου και συμβάλλουν στην ισχυρή μηχανική αντοχή του τελικού μορίου.

Συμμετέχει επίσης στην οξείδωση του π-υδροξυ-φαινυλοπυροσταφυλικού οξέος σε ομογεντισικό οξύ, στα πλαίσια του μεταβολισμού των αρωματικών αμινοξέων.

Παρουσιάζει και αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας τον οργανισμό από την τοξικότητα των ελευθέρων ριζών. Θεωρείται πως, μέσω της αντιοξειδωτικής της δράσης, η βιταμίνη C ασκεί προστατευτικό ρόλο στην ανάπτυξη κακοήθων νεοπλασιών και καρδαγγειακών νοσημάτων. Παρόμοια δράση έχει αποδοθεί στη βιταμίνη Ε και στα β-καρωτένια.

Βοηθά στο σχηματισμό του συνδετικού ιστού, γι' αυτό και παίζει ευεργετικό ρόλο στην επούλωση των τραυμάτων και στην γρήγορη επαναφορά του οργανισμού έπειτα από ατυχήματα.  Ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα προλαμβάνοντας μολύνσεις από βακτήρια και ιούς και ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου και του σιδήρου.

Η έλλειψη της βιταμίνης C προκαλεί σκορβούτο, που εμφανίζεται κλινικά με ανησυχία, πετεχιώδες εξάνθημα, υπερτροφία και αιμορραγία των ούλων και υποπεριοστικές αιμορραγίες, κυρίως των κάτω άκρων, που εκδηλώνονται με έντονο πόνο κατά την κίνηση. Οι αιμορραγίες αυτές, οι οποίες αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου, οφείλονται στην αδυναμία παραγωγής και διατήρησης του κολλαγόνου του τοιχώματος των τριχοειδών. Εμφανίζονται εύκολοι μωλωπισμοί (μελανιές), ουλίτιδα με έντονη αιμορραγία των ούλων και ρινορραγία. Το δέρμα γίνεται ξηρό και τα τραύματα δεν επουλώνονται εύκολα. Ταυτόχρονα, εμφανίζεται αναιμία και μειώνεται η αντίσταση του οργανισμού στις λοιμώξεις. Είναι γνωστή και σαν νόσος των ναυτικών , γιατί παλαιότερα στα καράβια οι ναυτικοί σε μεγάλα ταξίδια κατανάλωναν κονσέρβες και από τη διατροφή τους έλλειπε εντελώς η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών με συνέπεια να εκδηλώνουν συχνά τη νόσο. Στην παιδική ηλικία το αντίστοιχο κλινικό σύνδρομο ονομάζεται βρεφικό σκορβούτο ή νόσος των Möller-Barlow. Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό της διατροφής, την κλινική εικόνα (αιμορραγίες, οστικά άλγη) και τον προσδιορισμό του ασκορβικού οξέος στο αίμα. Η ημερήσια χορήγηση 100-200mg ασκορβικού οξέος αρκεί για τη γρήγορη υποχώρηση των συμπτωμάτων. 

Η προφυλακτική δράση της βιταμίνης
C απέναντι στο κοινό κρυολόγημα και τη γρίππη δεν έχει αποδειχθεί. Σε μεγάλες δόσεις η βιταμίνη C μπορεί να προκαλέσει διάρροια. Επειδή αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου, μπορεί να επιδεινώσει την αιμοχρωμάτωση, μια νόσο που οφείλεται στην συσσώρευση σιδήρου. Εξάλλου, σε άτομα με ανεπάρκεια του συνενζύμου G6PD, η βιταμίνη C μπορεί να προκαλέσει αιμολυτικές κρίσεις. Ο άνθρωπος,  σε αντίθεση με πολλά ζώα, δεν μπορεί να συνθέσει την βιταμίνη C και έτσι πρέπει να την παίρνει αυτούσια από την τροφή του. Η βιταμίνη C περιέχεται στα περισσότερα φρούτα και λαχανικά, και κυρίως στα εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια), τις φράουλες, τις πιπεριές και τις τομάτες. Καθώς είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη, ο οργανισμός δεν αποθηκεύει την περίσσεια της βιταμίνης, αλλά την αποβάλλει στα ούρα. Μια ισορροπημένη διατροφή, με άφθονα λαχανικά και φρούτα, καθιστά περιττή την εξωγενή χορήγησή της στις περισσότερες περιπτώσεις. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη της βιταμίνης C κυμαίνεται, ανάλογα με την ηλικία, από 30 έως 90 mg. Το κάπνισμα και η κύηση αυξάνουν τις ανάγκες σε βιταμίνη C. Ειδικά οι καπνιστές πρέπει να έχουν υπόψην ότι ένα τσιγάρο καταστρέφει 25-100 mg βιταμίνης C.
 


Τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης C στα 100γρ. περιέχουν:
Σταφίδες μαύρες
200mg
Μαϊντανός (ωμός)
166mg
Πιπεριά (ωμή)
140mg
Μπρόκολο
90mg
Φράουλες
59mg
Πορτοκάλια
50mg
Λεμόνια
50mg

Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά στην επούλωση των πληγών, στο σχηματισμό συνδετικών ιστών, αξιοποιεί το σίδηρο και προστατεύει διάφορες οθσίες του σώματος.

Αναγκαία ποσότητα ημερισίως: Οι ειδικοί συνιστούν 75mg ημερισίως. Οι αθλητές, οι καπνιστές, οι άρρωστοι, όσοι υποφέρουν από άγχος και οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικό χάπι, πρέπει να παίρνουν μέχρι και 200mg περισσότερο.

Συμπτώματα έλλειψης: Τέσσερις μήνες χωρίς βιταμίνη C σημαίνει θάνατο από σκορβούτο. Συμπτώματα: διαρκής κούραση, δυσκολία επούλωσης πληγών, ρινορραγίες και πτώση δοντιών.

Κίνδυνοι υπερδοσολογίας: Είναι σχεδόν αδύνατο να πάρει κανείς υπερβολικά μεγάλη δόση C. Η υπερδοσολογία προκαλεί ναυτία και πέτρες στην ουροδόχο κύστη. Πάνω από 10gr ημερησίως μπορεί να προκαλέσουν διάρροιες.

Αντοχή: Η C είναι πολύ ευαίσθητη στο οξυγόνο. Δεν αντέχει στη μεγάλη θερμοκρασία ή στη μακρόχρονη αποθήκευση. Τα τρόφιμα στο ψήσιμο χάνουν το 40% της C.

Σημαντικό: Όποιος θέλει να πάρει πολύ μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C, πρέπει να σκεφτεί το στομάχι του. Το ασκορβικό οξύ είναι πολύ δραστικό, γι'αυτό είναι καλύτερα να παίρνει το ασκορβικό άλας.

Συμβουλή: Μην αφήνετε πολλή ώρα τους φρεσκοστυμμένους χυμούς. Είναι καλύτερα να τους πίνετε αμέσως.

Βιτ. C ή Ασκορβικό Οξύ
Πηγές
Πορτοκάλια, λεμόνια, ντομάτες, πιπεριές, φρούτα γενικά
Που βοηθά
Ανάπτυξη, άμυνα, διατήρηση ζωής, αντικαρκινική δράση;
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Σκορβούτο
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Νεφρικές διαταραχές



Περιεκτικότητα σε Βιταμίνη C στα 100γρ. αναλώσιμης τροφής
Είδος τροφής (100γρ.)                           Βιταμίνη C (mg.)
Αγγούρι                                                                11
Αρακάς (μαγ.)                                                      20
Αχλάδια                                                                4
Βατόμουρα                                                           21
Βερίκοκα                                                              10
Δαμάσκηνα                                                           4
Καρότα                                                                 8
Καρπούζι                                                              7
Κολοκυθάκια (μαγ.)                                             5
Κρεμμύδια                                                           35
Λάχανο                                                                47
Λεμόνι                                                                 53
Μαϊντανός                                                           172
Μανταρίνι                                                           46
Μαρούλι                                                              8
Ντομάτα                                                              20
Πατάτα ψητή                                                       20
Πορτοκάλι                                                           50
Σπανάκι (μαγ.)                                                    28
Φράουλες                                                            59
Γάλα                                                                    1


ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Βιταμίνη Β12 - Κοβαλαμίνη



Η κοβαλαμίνη (βιταμίνη Β12) ανήκει στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Αποτελείται από έναν δακτύλιο, παρόμοιο με εκείνον της πορφυρίνης. Την κεντρική θέση του δακτυλίου κατέχει ένα άτομο κοβαλτίου. Η βιταμίνη αυτή βρέθηκε το 1948 μετά από μελέτες των χημικών Κάρλ Φόλκερς (Η.Π.Α) και Αλεξάντερ Τοντ (Αγγλία). Στις τροφές η βιταμίνη Β12 βρίσκεται με τη μορφή της κυανοκοβαλαμίνης ή με τη μορφή της υδροξυκοβαλαμίνης. Μέσα στα κύτταρα μετατρέπεται σε μεθυλοκοβαλαμίνη η 5’-δεοξυαδενοσυλοκοβαλαμίνη. Σε κάθε περίπτωση, ο υποκαταστάτης συνδέεται με το κεντρικό άτομο κοβαλτίου. Μόνο οι δύο τελευταίες ουσίες έχουν δράση βιταμίνης, συμμετέχοντας ως συνένζυμα σε βιοχημικές αντιδράσεις. Δύο τέτοιες αντιδράσεις έχουν βρεθεί στον άνθρωπο.
  • Πρώτον, η αντίδραση μετατροπής του μεθυλο-μηλόνυλο-CoA σε ηλέκτρυλο-CoA, που αποτελεί ένα στάδιο της αποδόμησης των διακλαδισμένων λιπαρών οξέων. Στην αντίδραση αυτή συμμετέχει η 5’-δεοξυαδενοσυλοκοβαλαμίνη. Σε ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 παρατηρείται αύξηση του μεθυλο-μηλονικού οξέος στα ούρα εξαιτίας συσσώρευσής του.
  • Δεύτερον, η αντίδραση μετατροπής του αμινοξέος ομοκυστεΐνη στο αμινοξύ μεθειονίνη, που αφορά το μεταβολισμό των θειούχων αμινοξέων. Στην αντίδραση αυτή συμμετέχει η μεθυλοκοβαλαμίνη. Με παρόμοιο τρόπο συντίθεται η χολίνη από τη μεθανολαμίνη.
Η βιταμίνη B12 μας είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία των κυττάρων. Μετέχει στη σύνθεση των πρωτεϊνών του πυρήνα των κυττάρων. Σχηματίζει και αναζωογονεί τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Διατηρεί υγιές το νευρικό σύστημα. Αυξάνει την ενεργητικότητα και μειώνει την ευερεθιστότητα. Βελτιώνει την αυτοσυγκέντρωση, τη μνήμη και την ισορροπία.  Η βιταμίνη B 12 είναι σημαντική όποτε χωρίζονται ταχέως τα κύτταρα. Επίσης, διατηρεί το περίβλημα που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες και εντείνει την κανονική τους ανάπτυξη. Παίζει ρόλο στην κυτταρική δραστηριότητα στα οστά και στον μεταβολισμό. Η βιταμίνη B 12 χρειάζεται για να απελευθερώσει το φολικό, ώστε να βοηθήσει στην δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων.

 Η βιταμίνη απορροφάται στο τελικό τμήμα του ειλεού. Για την απορρόφηση της βιταμίνης είναι απαραίτητη η σύνδεσή της με τον ενδογενή παράγοντα, μια πρωτεΐνη που εκκρίνεται για το σκοπό αυτό από τα τοιχωματικά κύτταρα του στομάχου. Η βιταμίνη B 12 βρίσκεται σχεδόν αποκλειστικά στην σάρκα των ζώων και στα προϊόντα των ζώων. Οι χορτοφάγοι μπορούν να προστατευτούν από την έλλειψη καταναλώνοντας παραπάνω γάλα, τυρί και αυγά. Αυτό σημαίνει περίπου ένα ποτήρι γάλα ή ένα αυγό την ημέρα. Μόνο οι ακραίοι χορτοφάγοι χρειάζονται πηγές βιταμίνης B 12 όπως το γάλα σόγιας ή η μαγιά από ένα εμπλουτισμένο σε βιταμίνη B 12 περιβάλλον. Στον άνθρωπο είναι δύσκολο να παρατηρηθεί καθαρή μορφή αβιταμίνωσης Β12. Συνήθως συνοδεύεται με έλλειψη φυλλικού οξέος και άλλων παραγόντων. Χωρίς την βιταμίνη B 12,το φολικό δεν μπορεί να βοηθήσει στην δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων. 

Τα συμπτώματα έλλειψης του καθενός είναι μεγάλα, ανωριμότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που δείχνει αργή σύνθεση DNA . Η έλλειψη μπορεί να επηρεάσει το νευρικό σύστημα, οδηγώντας στον εκφυλισμό των περιφερειακών νεύρων, καταλήγοντας σε παράλυση. Μπορεί να προκαλέσει επίσης και υπερευαισθησία του δέρματος. Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να είναι διαιτητική ή να οφείλεται σε παθήσεις του στομάχου που επηρεάζουν την έκκριση του ενδογενούς παράγοντα (ατροφική γαστρίτιδα). Μπορεί, επίσης, να οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις που αφορούν τον τελικό ειλεό (π.χ. δυσαπορρόφηση λόγω συνδρόμου τυφλής έλικας). Τα συμπτώματα από τη διαιτητική στέρηση της βιταμίνης αργούν να εμφανιστούν, επειδή η περίσσεια της βιταμίνης αποθηκεύεται στο συκώτι. Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 προκαλεί σοβαρές νευρολογικές διαταραχές. Χαρακτηριστική είναι η απομυελίνωση στα οπίσθια δεμάτια του νωτιαίου μυελού, που προκαλεί αστάθεια και αταξία (θετικό σημείο Romberg). 

Στην έλλειψη της βιταμίνης Β12 επηρεάζεται η ερυθροποίηση στο μυελό των οστών και εμφανίζεται η εικόνα της μεγαλοβλαστικής αναιμίας. Η ίδια εικόνα παρατηρείται και σε έλλειψη φυλλικού οξέος. Όταν διαπιστωθεί μεγαλοβλαστική αναιμία, πρέπει κατά τη θεραπεία να συγχορηγηθεί βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ, διότι οι δύο καταστάσεις έλλειψης μπορεί να συνυπάρχουν. Αν χορηγηθεί μόνο φυλλικό οξύ, ενδέχεται να παρουσιαστεί επιδείνωση των νευρολογικών διαταραχών, που οφείλονται στην έλλειψη της βιταμίνης Β12. Το Schilling test είναι μια δοκιμασία που εφαρμόζεται, προκειμένου να εντοπιστεί το αίτιο της έλλειψης της βιταμίνης Β12 (διαιτητική, έλλειψη ενδογενούς παράγοντα ή δυσαπορρόφηση). Το έλλειμμα σε βιταμίνη Β12 συνήθως αποκαθίσταται με την παρεντερική χορήγηση της βιταμίνης με ενδομυϊκές ενέσεις.

Τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης B12 στα 100γρ. περιέχουν:
Γάλα
87,0mg
Συκώτι χοιρινό
65,0mg
Συκώτι αρνίσιο
35,0mg
Νεφρά μόσχου
33,4mg
Συκωτάκια Κοτόπουλου
23,00mg
Μύδια
20,00mg

Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Συμμετέχει και αυτή στη διαδικασία κατά την οποία οι μύες αποθηκεύουν ενέργεια. Επίσης παίζει ρόλο στη διαδικασία μεταβίβασης γενετικών πληροφοριών. 

Συμπτώματα έλλειψης: Αναιμία, άσπρα χείλη, κάψιμο στη γλώσσα, βλεννογόνοι με κίτρινη χροιά, πίεση στο στομάχι, ενοχλήσεις των νεύρων και αδύνατη μνήμη. Όσοι είναι αυστηρά χορτοφάγοι, κινδυνεύουν πολύ. 

Κίνδυνοι υπερδοσολογίας: Η βιταμίνη Β12 είναι σχεδόν ακίνδυνη. Οι πολύ μεγάλες δόσεις των 5-10mg, μπορεί να οδηγήσουν σε αλλεργικές αντιδράσεις, ακμή ή επιδείνωση ήδη υπάρχουσας ψωρίασης. 

Αντοχή: Για να συντηρήσετε τρόφιμα πλούσια σε Β12, καλό είναι να τα τοποθετείτε στο ψηγείο, μέσα σε δοχεία που κλείνουν καλά. Οξυγόνο, φώς και θερμοκρασία την καταστρέφουν.

Σημαντικό: Οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας πολύ δύσκολα προσλαμβάνουν βιταμίνη Β12, μια και δεν μπορούν ν'αφομοιώσουν εύκολα όλες τις τροφές. Είναι πολύ σημαντικό να διατρέφονται με προιόντα πλούσια σε βιταμίνες.

Συμβουλή: Για να πάρουν την απαραίτητη ποσότητα της βιταμίνης Β12 οι χορτοφάγοι, καλό είναι να πίνουν πολύ γάλα και να τρώνε προιόντα σόγιας



Β12 ή Κυανοκοβαλαμίνη
Πηγές
Γάλα, συκώτι, αυγά, μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρια
Που βοηθά
Μεταβολισμός υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών, σχηματισμός ερυθρών αιμοσφαιρίων
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Διαταραχές στο νευρικό σύστημα, κακοήθης αναιμία
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Τοξική σε μεγάλες δόσεις

ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Βιταμίνη Β6 – Πυριδοξίνη


Θρεπτικό συστατικό απαραίτητο στα ζώα και στους μικροοργανισμούς, υδατοδιαλυτή και μέλος του συμπλέγματος Β. Απομονώθηκε σαν καθαρή μορφή βιταμίνης το 1938, βρίσκεται δε σε 3 μορφές γνωστές με τις ονομασίες πυριδοξίνη , πυριδοξαμίνη και πυριδοξάλη. Η φωσφορική πυριδοξάλη αποτελεί σημαντικό συνένζυμο στις αντιδράσεις τρανσαμίνωσης, αποκαρβοξυλίωσης ή απαμίνωσης των αμινοξέων. Για παράδειγμα συμμετέχει στην αποκαρβοξυλίωση της 5-υδροξυ-τρυπτοφάνης σε σεροτονίνη, της ιστιδίνης σε ισταμίνη και της l-dopa σε ντοπαμίνη. Εξάλλου, με αντιδράσεις τρανσαμίνωσης, στις οποίες συμμετέχει η φωσφορική πυριδοξάλη, ο οργανισμός προμηθεύεται τα μη απαραίτητα αμινοξέα.

 Κοινός μηχανισμός σε όλες τις αντιδράσεις που συμμετέχει, είναι ο σχηματισμός ενός ενδιάμεσου προϊόντος μεταξύ του υποστρώματος του αμινοξέος και της φωσφορικής πυριδοξάλης, που ονομάζεται βάση Schiff. Λειτουργεί στο σχηματισμό των αμινοξέων και υπεισέρχεται σε ορισμένες διαδικασίες μεταβολισμού των λιπών και των υδατανθράκων. Απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού και του μυϊκού συστήματος. Απαραίτητη για τη δημιουργία αντισωμάτων και των ερυθρών αιμοσφαιρίων και συμμετέχει, επίσης, στη βιοσύνθεση των πορφυρινών. Βρίσκεται στα περισσότερα φυτά και τα ζώα γι αυτό σπάνια παρατηρείται αβιταμίνωση Β6 στον άνθρωπο. Βρίσκεται κυρίως στο γάλα, το κρέας και τα δημητριακά. Έλλειψη της βιταμίνης Β6 προκαλεί νευρολογικές διαταραχές , δερματίτιδα και γαστρεντερίτιδα. Η έλλειψη πυριδοξίνης έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση αναιμίας και βλαβών στο δέρμα και τους βλεννογόνους, όπως σμηγματόρροια. Ενδέχεται να εμφανιστούν και νευρολογικές βλάβες, όπως επιληπτικοί σπασμοί σε βρέφη, οφειλόμενοι σε διαταραχές του σχηματισμού του γ-αμινοβουτυρικού οξέος στον εγκέφαλο. Η έλλειψη βιταμίνης Β6 μπορεί να επηρεάσει επίσης την ενδογενή σύνθεση του αμιδίου του νικοτινικού οξέος (βιταμίνη Β3) από το αμινοξύ τρυπτοφάνη. 

Η προκύπτουσα αύξηση της απέκκρισης του ξανθουρενικού οξέος (παραγώγου της τρυπτοφάνης) στα ούρα είναι χρήσιμη για τη διάγνωση της υποβιταμίνωσης. Στα βρέφη η νευρολογική διαταραχή εκδηλώνεται με διάφορους σπασμούς και συμβαίνει όταν τρέφονται με υποκατάστατα ανθρώπινου γάλακτος . Όμως ελέγχεται αμέσως με τη χορήγηση μικρής ποσότητας βιταμίνης. Πρόσφατα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της υπεροξαλουρίας, με πολύ καλά αποτελέσματα. Η λήψη ισονιαζίδης, ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της φυματίωσης, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτωματολογία έλλειψης πυριδοξίνης, καθώς το φάρμακο αντιδρά με τη βιταμίνη και επιταχύνει την αποβολή της με τα ούρα. Η εξωγενής χορήγηση της βιταμίνης αναστρέφει τα συμπτώματα αυτά.

Τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης B6 στα 100γρ. περιέχουν:
Φύτρο σταριού
4,0mg
Πίτουρο σταριού
2,5mg
Σόγια
2,0mg
Σολομός
1,9mg
Μπανάνες
1,2mg
Ζύμη με μαγιά
1,0mg
Σαρδέλες
1,0mg

Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Μεταβολισμός των λευκωμάτων και σύνθεση των οξέων της χολής. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της παιδικής ηλικίας, βοηθά τα κύτταρα να εξειδικευτούν σε κάποιες λειτουργίες.

Συμπτώματα έλλειψης: Δερματικά προβλήματα, πληγωμένες άκρες των χειλίων, εντερικές διαταραχές, κόπωση, ατονία και ευαισθησία στις μολύνσεις. Σε σοβαρές περιπτώσεις, έλλειψη σιδήρου.
Κίνδυνοι υπερδοσολογίας: Η Β6 είναι σχετικά ακίνδυνη από πλευράς δηλητηρίασης. Μόνο όταν η δόση ξεπεράσει τα 2γραμμ. Ημερησίως μπορεί να παρουσιαστούν σοβαρές κινητικές δυσκολίες και βλάβες των νεύρων.
Αντοχή: Η βιταμίνη Β6 δεν αντέχει ούτε στην υψηλή θερμοκρασία ούτε στο φώς. Σε κανονική διαδικασία ψησιμάτος των τροφίμων χάνεται περίπου το 40%.
Σημαντικό: Όσοι βρίσκουν νόστιμο το ψωμί από αλεύρι ολικής αλέσεως, είναι σε πλεονεκτική θέση. Το αλεύρι αυτό χάνει το 85% της περιεκτικότητας του σε βιταμίνη Β6 κατά την επεξεργασία του ώστε να γίνει άσπρο.
Συμβουλή: Οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά και εμφανίζουν κατάθλιψη ίσως υποφέρουν από έλλειψη βιταμίνης Β6.

Βιτ. B6 ή πυριδοξίνη
Πηγές
Μοσχάρι, συκώτι, όσπρια, αυγά, δημητριακά
Που βοηθά
Μεταβολισμός λιπών και πρωτεϊνών, σχηματισμός αιμοσφαιρίνης
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Νεφρολιθίαση, νευρικές παθήσεις, σπασμοί, γαστρεντερικές διαταραχές
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Τοξική σε μεγάλες δόσεις


ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Βιταμίνη Β5 – Παντοθενικό οξύ



Το παντοθενικό οξύ (βιταμίνη Β5) ανήκει στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Την ανακάλυψε ο Richard Kuhn το 1939 και η σύνθεση της εργαστηρικά έγινε ένα χρόνο αργότερα από τον Roger John Williams. Αποτελεί δομικό συστατικό του συνενζύμου-Α, μιας ουσίας που κατέχει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών. Κατά την αποδόμηση των ουσιών αυτών μεταφέρονται ακετυλομάδες στο συνένζυμο-Α, που μετατρέπεται σε ακετυλο-συνένζυμο-Α. Το ακετυλο-συνένζυμο-Α αποτελεί, δηλαδή, την κοινή κατάληξη στο μεταβολισμό πολλών θρεπτικών ουσιών.

 Με τον περαιτέρω καταβολισμό της ακετυλομάδας αξιοποιείται το ενεργειακό της περιεχόμενο, ενώ ταυτόχρονα αναγεννάται το συνένζυμο-Α, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ξανά. Η βιταμίνη Β5 ή παντοθενικό οξύ είναι απαραίτητο στοιχείο για την ομαλή λειτουργία των κυττάρων του οργανισμού. Όλα κύτταρα του σώματος χρειάζονται παντοθενικό οξύ ιδίως τα κύτταρα του εγκεφάλου. Το παντοθενικό οξύ παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση των ορμονών των επινεφριδίων ( οι οποίες είναι σημαντικές για την αντιμετώπιση του στρες ). 

Επίσης βοηθά στον σχηματισμό των αντισωμάτων και ενισχύει την δράση άλλων βιταμινών. Προάγει την μετατροπή της χολίνης σε ακετυλχολίνη η οποία είναι σημαντικός νευροδιαβιβαστής. Επίσης μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και προστατεύει από τις καρδιακές παθήσεις. Εχει διαπιστωθεί ότι συμβάλει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Το παντοθενικό οξύ περιέχεται σε σημαντικές ποσότητες στα αυγά, το κρέας και τα δημητριακά Είναι πολύ διαδεδομένο στη φύση και υπάρχει πάντα σε επαρκή ποσότητα στην τροφή. 

Πολύ σπάνια παρατηρείται διαιτητική έλλειψη στον άνθρωπο. Η ανεπάρκεια παντοθενικού οξέος έχει ενοχοποιηθεί για το σύνδρομο των «καιόμενων» ποδιών, κόπωση ,κράμπες , αϋπνία, μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις. Το παντοθενικό οξύ έχει χρησιμοποιηθεί επίσης για τη θεραπεία της ακμής. Η πανθενόλη αποτελεί την αλκοολική μορφή του παντοθενικού οξέος και αποτελεί συστατικό πολλών καλλυντικών σκευασμάτων.

Τη μεγαλύτερη ποσότητα παντοθενικού οξέως στα 100γρ. περιέχουν:
Βασιλικός πολτός
35,0mg
Μαγιά μπίρας
11,0mg
Συκώτι
7,0mg
Σόγια
5,0mg
Άλλα εντόσθια
3,9-2,6mg
Ηλιόσποροι
3,6mg
Παπαρουνόσπορος
3,0mg



Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Το παντοθενικό οξύ είναι συνθετικό ενός πολύ σημαντικού ενζύμου, προστάδιο της χοληστερίνης του σώματος. Επίσης, συμμετέχει στην απόθεση χρωστικών ουσιών στα μαλλιά.

Συμπτώματα έλλειψης: Τα πειράματα έδειξαν πώς η έλλειψη της μπορεί να έχει επιπτώσεις στα μαλλιά, προβλήματα στην επούλωση των πληγών, μολύνσεις, καθώς και διαταραχές στομάχου και εντέρου.

Αντοχή: Φώς και οξυγόνο δεν το επηρεάζουν πολύ. Ο μεγαλύτερος εχθρός του είναι η υψηλή θερμοκρασία. Στο ψήσιμο χάνεται η μισή ποσότητα παντοθενικού οξέος.

Σημαντικό: Ο βαθμός δράσης του παντοθενικού οξέος μειώνεται κατά πολύ από τον καφέ και το τσάι. Γι'αυτό όσοι πίνουν μεγάλες ποσότητες, πρέπει να φροντίζουν να παίρνουν και περισσότερη βιταμίνη.

Συμβουλή: Σε όσους δεν αρέσει ο ηλιόσπορος, ας έχουν υπόψη τους πως 100 γραμμάρια φρέσκα αράπικα φυστίκια περιέχουν 2,6mg παντοθενικού οξέος.


Παντοθενικό οξύ
Πηγές
Μοσχάρι, συκώτι, όσπρια, αυγά, δημητριακά
Που βοηθά
Μεταβολισμός λιπών, υδατανθράκων και πρωτεϊνών
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Μεταβολικές διαταραχές
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Τοξική σε μεγάλες δόσεις


ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Βιταμίνη Β3 – ΡΡ - Νιασίνη – Νικοτινικο οξύ – Νικοτιναμιδιο


Γνωστότερη ως βιταμίνη ΡΡ και με τις ονομασίες νιασίνη, νικοτινικό οξύ ή νικοτιναμίδιο Υδατοδιαλυτή και μέλος του συμπλέγματος Β. Απαραίτητη για την υγεία του δέρματος και του πεπτικού συστήματος. Αυξάνει την ενέργεια αξιοποιώντας κατάλληλα τις τροφές Το αμίδιο του νικοτινικού οξέος (νικοτιναμίδιο) εμφανίζει παρόμοια δράση βιταμίνης. 

Το όνομα «νιασίνη» επιλέχθηκε, προκειμένου να αποφευχθεί η συνειρμική διασύνδεση της βιταμίνης με το κάπνισμα, που οφειλόταν στη χρήση του όρου «νικοτινικό οξύ». Aποτελεί δομικό συστατικό του νικοτιναμιδο-αδενινο-δινουκλεοτιδίου (NAD+/NADH), που αποτελεί συνένζυμο στις οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις της αναπνευστικής αλυσίδας των μιτοχονδρίων (οξειδωτική φωσφορυλίωση). Αποτελεί, επίσης, δομικό συστατικό του φωσφορικού νικοτιναμιδο-αδενινο-δινουκλεοτιδίου (NADP/NADPH2), όπου παίζει σημαντικο ρόλο, ως συνένζυμο μεταφοράς υδρογόνου.  

Το νικοτινικό οξύ μπορεί να συντεθεί στο συκώτι από το αμινοξύ τρυπτοφάνη. Ωστόσο το παραγόμενο με αυτή την οδό νικοτινικό οξύ ποσοτικά δεν επαρκεί. 60 mg τρυπτοφάνης απαιτούνται για τη σύνθεση 1 mg νιασίνης. Για το λόγο αυτό, το νικοτινικό οξύ έχει το χαρακτήρα βιταμίνης, είναι δηλαδή απαραίτητη η πρόσληψή του με τη διατροφή. Η έλλειψή της προκαλεί την ασθένεια πελλάγρα εξ’ ου και η ονομασία της ΡΡ(pellagra preventive= πρόληψη πελλάγρας). Η ασθένεια αυτή εκδηλώνεται με δερματίτιδες και φυσαλίδες στο σώμα, διάρροιες,ναυτίες,εμετούς και σε βαριές περιπτώσεις οδηγεί στο θάνατο. Αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές όπου η διατροφή είναι φτωχή και μονότονη όπως σε πολλές περιοχές της Αφρικής. Θεραπεύεται πολύ εύκολα με παροχή 500 mg  Ένα ενήλικο άτομο χρειάζεται 20 mg βιταμίνης Β3 την ημέρα. Η Β3 βρίσκεται άφθονη στις τροφές ζωικής προέλευσης, λίγο στις φυτικές και απουσιάζει από ορισμένες, όπως οι πατάτες, το λάδι, τα άλευρα αραβοσίτου και σίκαλης. 

Μια ισορροπημένη διατροφή περιέχει, συνήθως, το ποσό αυτό της βιταμίνης και δεν απαιτείται εξωγενής χορήγησή της. Διαιτητική έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις υποσιτισμού και αλκοολισμού. Στην κύηση αυξάνουν οι ανάγκες σε νιασίνη. Εξάλλου, ουσίες που περιέχονται στο καλαμπόκι μπορούν να αναστείλουν την ενδογενή οδό σύνθεσης και να προκαλέσουν συμπτωματολογία στέρησης, σε άτομα που το καλαμπόκι αποτελεί τη βάση για τη διατροφή τους.


ΧΡΗΣΕΙΣ
Το παντοθενικό οξύ έχει χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλές καταστάσεις, όπως:
 
·
 Ακμή,
·
 αλωπεκία,
·
 αλλεργίες,
·
 άσθμα,
·
 γκρίζα μαλλιά,
·
 πιτυρίδα,
·
 μείωση της χοληστερόλης,
·
 βελτίωση της αθλητικής απόδοσης,
·
 οστεοαρθρίτιδα,
·
 ρευματοειδής αρθρίτιδα,
·
 κατάθλιψη,
·
 σκλήρυνση κατά πλάκας,
·
 άγχος,
·
 έρπης ζωστήρ,
·
 γήρανση,
·
 νόσος Parkinson.

Περιορισμένης έκτασης έρευνες έχουν διεξαχθεί όσον αφορά στην επίδραση του παντοθενικού οξέος στην αρθρίτιδα, τη μείωση της χοληστερόλης και την αθλητική απόδοση, όμως θεωρείται ότι δεν επαρκούν για να τεκμηριωθεί η χρησιμότητα της ουσίας σε αυτές τις παθήσεις. Ανεπιθύμητες ενέργειες δεν έχουν αναφερθεί σε ανθρώπους.

Με λιγα λογια:

Χρησιμότητα: Παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην οξυγόνωση των ιστών και είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων.

Πηγές: Κρέας, αβγά, πουλερικά, ψάρια, όσπρια. Στα δημητριακά βρίσκεται σε μη βιοδιαθέσιμη μορφή.

Ημερήσια ανάγκη: 5 - 20 mg.

Συμπτώματα έλλειψης: Κοκκίνισμα δέρματος, διάρροιες, νευρικές ανωμαλίες, ανορεξία.

Συνέπειες υπερβιταμίνωσης: Αύξηση κατανάλωσης γλυκογόνου, μείωση λιπιδίων του ορού του αίματος, μείωση κινητοποίησης λιπαρών οξέων, αύξηση θερμοκρασίας, εφίδρωση, υπερβολική διούρηση.

Συμπληρωματική λήψη: Δεν συνιστάται. Η ποσότητα που χρειαζόμαστε προσλαμβάνεται μέσα από τη συνήθη διατροφή μας.

Τοξικότητα: Θεωρείται ελάχιστα τοξική. Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί προβλήματα στο συκώτι και στις τρανσαμινάσες, κνησμό, κεφαλαλγίες, υπεργλυκαιμία και πεπτικό έλκος. Η μέγιστη ημερήσια λήψη της δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20 mg.

Συμβουλή: Μην παίρνετε συμπληρώματα Β3 εάν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη, γλαύκωμα, πεπτικό

Η απορρόφηση του παντοθενικού οξέος πραγματοποιείται στο λεπτό έντερο. Το παντοθενικό οξύ βρίσκεται σε όλους τους ιστούς με την μορφή του συνένζυμου Α αλλά σε μεγαλύτερα ποσοστά στο ήπαρ, τα επινεφρίδια, την καρδιά και τα νεφρά. Περίπου το 70% αποβάλλεται από τα ούρα και το 30% από τα κόπρανα.

Η βιοδιαθεσιμότητα του παντοθενικού οξέος μπορεί να ελαττωθεί από ορισμένα φάρμακα, όπως και από την υψηλή πρόσληψη λίπους. Αντίθετα, μπορεί να αυξηθεί από δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνες.




Βιτ. B3
Πηγές
Αυγά, γάλα, συκώτι, μοσχάρι, κοτόπουλο, όσπρια
Που βοηθά
Μεταβολισμός υδατανθράκων, καλή λειτουργία των νεύρων
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Πελλάγρα, επιγαστρικές και νευρικές διαταραχές, στοματίτιδα, γλωσσίτιδα
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Μεταβολικές διαταραχές, Τοξική σε μεγάλες δόσεις


ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ